Telekom Dünyası dergisi Ekim 2015 sayısında Çığır İLBAŞ imzasıyla yayımlanmıştır. Tüm hakları saklıdır. Bu sayfaya referans vererek kullanabilirsiniz.

E-devlet, devlet tarafından işletmelere ya da bireylere sunulan mal, hizmet veya bilgi temini ve satın alımını ifade eden bir e-ticaret modelidir. Bir başka açıdan ise e-devlet; kamu kuruluşları, vatandaşlar ve ticari kurumlar arasındaki bilgi, hizmet ve mal alışverişlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılarak performans ve verimlilik artışını hedefleyen devlet modeli olarak tanımlanabilir.

E-devlet sistemleri, hizmetin yönüne göre çeşitli alt türlere ayrılıyor. Devlet ile vatandaşlar arasındaki bütün etkileşimleri içeren modellere G2C (Government to Citizens) adı veriliyor. “E-devlet kapısı” isimli turkiye.gov.tr adresinde hizmet veren sistem, ülkemizdeki en büyük G2C yapısı olma özelliğini taşıyor.

İnternetin hemen her alanında olduğu gibi e-devlet konusunda da lider ülke Amerika Birleşik Devletleri. ABD’de uygulanan en büyük G2C yapısı ise elektronik oy sistemi. Oyların yüzde 90’ı aşkın bir bölümü elektronik yöntemlerle kullanılıyor veya sayılıyor. Bütün oy kullanma merkezlerinde yasa gereği engelli seçmenlerin gizlilik içinde ve bağımsızca oy kullanabilmesini sağlayan bir oy kullanma cihazı bulundurma zorunluluğu var. Dolayısıyla, görme engelli bir seçmen kulaklık takıp ekran veya butona dokunmak suretiyle gizlilik içinde oyunu kullanabiliyor. ABD, dünyada bu tür bir yaptırımı olan tek ülke olma özelliğine de sahip.

İçlerinde Estonya, Hollanda, İsviçre ve İngiltere’nin de bulunduğu pek çok ülke, artık vatandaşlarının İnternet aracılığıyla oy kullanmasına izin veriyor. İngiltere Swindon’da Mayıs 2007 seçimlerinde, seçmenler www.everyonecounts.com tarafından geliştirilen güvenli bir teknolojiyi kullanarak telefonla ve İnternet üzerinden oy kullanabildiler. Seçmenler, Swindon içinde 65 bölgeye yerleştirilen 300 dizüstü bilgisayar aracılığıyla oy kullandı. Swindon, İngiltere hükümeti tarafından desteklenen en başarılı oy kullanma pilot sahası olarak tarihe geçti.

Devlet ile vatandaşlar arasındaki e-devlet hizmetlerinin bir başka büyük örneği de Elektronik fayda transferi adı verilen sistem. Elektronik fayda transferi, ABD ve İngiltere’de yoksullara gıda yardımı için kullanılan manyetik kartlara verilen isim. Kartlar, anlaşmalı market zincirlerinde ve yalnızca gıda alışverişi için kullanılıyor.

Dünya genelinde bu iki büyük sisteme ek olarak devlet ile ticari işletmeler arasındaki bütün etkileşimleri içeren e-ihale sistemleri, devlet organları veya diğer devletlerle ilgili faaliyetleri yürüten sistemler ve devlet ile çalışanlar arasındaki faaliyetleri kolaylaştıran sistemler de kullanılıyor. Hızla gelişen teknoloji, günümüzde e-devlet işlemlerinin Web 2.0 (etkileşimli ağlar) ve mobil teknolojiler desteğiyle gerçekleşmesine de olanak sağlıyor.

Bu kategori ve standartlar çerçevesinde her ülkenin e-devlet performansını ölçen ve derecelendiren kuruluşlar da var. Japonya’da bulunan Waseda Üniversitesi, bu ölçüm ve değerlendirme işlemini düzenli ve detaylı biçimde yürüten kuruluşlar arasında yer alıyor.

Waseda Üniversitesi’nin 2014 yılında yaptığı inceleme ve araştırmalar sonucunda Türkiye 100 üzerinden 62,65 puan alarak 61 ülke arasında 28. Sırada yer aldı. Birinciliği 94 puanla ABD’nin elde ettiği sıralamada ikinci olan Singapur’u sırasıyla Kore, İngiltere, Japonya, Kanada, Estonya, Finlandiya, Avusturalya ve İsveç takip etti. Listenin son sırasında ise İran var.

Türkiye aynı listede bulunan 27 OECD ülkesi arasında 23. Afrika ve Orta doğu ülkeleri arasında ise İsrail’den sonra 2. sırada yer aldı.

Türkiye’nin İnternet kullanım yaygınlığı, bant genişliği ve mobil teknoloji kullanımı gibi diğer sıralamalardaki konumu dikkate alındığında e-devlet performansı yeterli görünüyor. E-devlet kapısının mobil uygulamalarla kullanılabilirliği ve son dönemlerde İnternet bankacılığı sistemlerinden e-devlet kapısına doğrudan erişim gibi entegrasyonlar, önümüzdeki dönemlerde Türkiye’nin sıralamadaki yerini korumasına veya daha üst sıralara yerleşmesine yardımcı olabilir.

Teknolojinin hızla geliştiği dünyada dikkat edilmesi gereken en önemli konu, bilişim sistemlerinin sürekli güncellenmesi gerekliliği. Üstelik bu güncelleme yalnızca sistemleri değil, altyapı ve güvenlik süreçlerini de kapsıyor. 4G mobil teknolojilerine geçiş ve Web 2.0’dan eşyaların İnterneti olarak tanımlanan Web 3.0’a geçiş aşamalarında hem e-devlet kapısının hem de diğer e-devlet sistemlerinin güncelliğini koruması oldukça önemli. Bu konuda da en büyük görev, Kamu bilgi işlem merkezleri yöneticilerinin üzerine düşüyor.

Çığır İLBAŞ

---